Γυναικομαστία ονομάζεται η διόγκωση του αδένα του ανδρικού μαστού που οφείλεται στην διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ τεστοστερόνης και οιστρογόνων (ορμόνες του φύλου). Μπορεί να επηρεάσει τον έναν ή και τους δύο μαστούς (συνηθέστερα), κάποιες φορές ασύμμετρα. Φυσιολογική γυναικομαστία εμφανίζεται στα νεογέννητα, στην εφηβεία και σε προχωρημένη ηλικία.
Γενικά, δεν πρόκειται για σοβαρή πάθηση αλλά μπορεί να είναι δύσκολη η εξοικείωση με την εικόνα ή τις ενοχλήσεις που τη συνοδεύουν. Ενίοτε παρουσιάζεται πόνος που μπορεί να είναι ενοχλητικός και στην περίπτωση που γίνει χρόνιος, χορηγείται φαρμακευτική αγωγή ή διενεργείται χειρουργική επέμβαση.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν διόγκωση του μαστού (ευκίνητη μάζα σαν «σφουγγάρι» κάτω από την θηλή), πόνο, έντονη ευαισθησία (π.χ. στην επαφή με το ρούχο ιδιαίτερα στους έφηβους) και σε ορισμένες περιπτώσεις έκκριμα της μίας ή και των δύο θηλών.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ;
Η γυναικομαστία οφείλεται σε οτιδήποτε προκαλεί διαταραχή στην ισορροπία μεταξύ τεστοστερόνης και οιστρογόνων και είναι αποτέλεσμα μείωσης της τεστοστερόνης, ελάττωση της δράσης της ή αύξησης των οιστρογόνων.
- Φυσιολογικές ορμονικές μεταβολές. Σε πάνω από 50% των νεογνών υπάρχει γυναικομαστία λόγω της δράσης των οιστρογόνων της μητέρας, η οποία υποχωρεί σε 2-3 βδομάδες. Κατά την εφηβεία είναι επίσης συνήθης η διόγκωση του μαστού που διαρκεί έξι μήνες με δύο χρόνια, ενώ αντίστοιχα γυναικομαστία εμφανίζεται και στο 25% των ανδρών μεταξύ 50-69 ετών.
- Φάρμακα. Αντιανδρογόνα που χρησιμοποιούνται σε παθήσεις του προστάτη, σκευάσματα έναντι του ΑIDS, αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά (διαζεπάμη), αναβολικά, καρδιολογικά (διγοξίνη), αντιβιοτικά (μετρονιδαζόλη) προκαλούν γυναικομαστία, η διάρκεια της οποίας εξαρτάται από τον χρόνο χορήγησης και συνήθως υποχωρεί 4-6 μήνες μετά από την διακοπή τους.
- Ναρκωτικές ουσίες. Το αλκοόλ, η κάνναβη, η ηρωίνη, η μεθαδόνη και οι αμφεταμίνες ενοχοποιούνται για την εμφάνιση γυναικομαστίας.
- Νοσήματα. Ο υπερθυρεοειδισμός, η κίρρωση, η νεφρική/ηπατική ανεπάρκεια, διάφοροι όγκοι που διαταράσσουν την ορμονική ισορροπία (π.χ. όρχεων, επινεφριδίων, υπόφυσης) και ο υπογοναδισμός (διαταραγμένη έκκριση τεστοστερόνης) αποτελούν οντότητες που ευθύνονται για γυναικομαστία.
Αξίζει να σημειωθεί πως στο 25% των περιπτώσεων δεν ανευρίσκεται κάποιο αίτιο.
ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ;
Αφού ληφθούν κάποιες πληροφορίες από το ιστορικό και την κλινική εξέταση θα χρειαστεί να γίνουν κάποιες αιματολογικές/ορμονολογικές και απεικονιστικές εξετάσεις αναλόγως των ενδείξεων, όπως μαστογραφία, υπερηχογράφημα μαστών, αξονική κοιλίας, μαγνητική εγκεφάλου και υπερηχογράφημα οσχέου. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί και βιοψία του μαστού ώστε να ελεγχθεί ο ιστός στο μικροσκόπιο. Με αυτόν τον τρόπο θα διερευνηθούν τα χαρακτηριστικά της διόγκωσης του αδένα, η αιτιολογία της πάθησης και θα αποκλειστούν άλλες οντότητες όπως καρκίνος ή έντονα λιπώδης αδένας.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η γυναικομαστία υποχωρεί χωρίς κάποια ιδιαίτερη παρέμβαση σε 6-24 μήνες. Στην εφηβεία γίνεται επανεκτίμηση της κατάστασης κάθε 3-6 μήνες για να αξιολογηθεί αν υπάρχει βελτίωση. Αν η πάθηση οφείλεται στη λήψη φαρμακευτικής αγωγής ίσως χρειαστεί τροποποίηση της δοσολογίας ή αλλαγή του σκευάσματος, ενώ σε περίπτωση υποκείμενου νοσήματος, χορηγείται η αντίστοιχη θεραπεία.
Εφόσον η διόγκωση δεν υποχωρεί, προκαλεί έντονο πόνο ή ευαισθησία, μπορεί να χρειαστεί ορμονοθεραπεία (μέθοδος αμφιλεγόμενη και μη εγκεκριμένη) ή χειρουργική θεραπεία (λιποαναρρόφηση ή αφαίρεση του διογκωμένου αδένα από μία μικρή τομή).