Παράγοντες Κινδύνου για Καρκίνο του Μαστού
Ο καρκίνος του μαστού είναι η πιο συχνή κακοήθεια στις γυναίκες παγκοσμίως. Παρόλο που η ακριβής αιτία εμφάνισής του παραμένει ασαφής, γνωρίζουμε ότι ορισμένοι παράγοντες κινδύνου αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα νόσησης.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως η παρουσία αυτών των παραγόντων δεν σημαίνει απαραίτητα ότι μια γυναίκα θα εμφανίσει καρκίνο, αλλά βοηθά στον εντοπισμό εκείνων που μπορεί να επωφεληθούν από πρόληψη, πρώιμη διάγνωση ή εξατομικευμένη παρακολούθηση.
Ακολουθεί αναλυτικά η λίστα των τεκμηριωμένων παραγόντων κινδύνου:
- Φύλο
Ο καρκίνος του μαστού εμφανίζεται κυρίως στις γυναίκες — περίπου 100 φορές πιο συχνά από ό,τι στους άντρες.
- Ηλικία
Ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία. Ενώ μια γυναίκα 20 ετών έχει πιθανότητα 0,06% να εμφανίσει καρκίνο σε μια δεκαετία, η πιθανότητα αυτή ανεβαίνει στο 3,84% στα 70 έτη. Μετά τα 75-80, ο κίνδυνος σταδιακά μειώνεται.
- Πυκνότητα Μαστού
Οι γυναίκες με πυκνό μαζικό ιστό (μαστογραφικά) έχουν έως και 5 φορές υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης κακοήθειας συγκριτικά με όσες έχουν λιγότερο πυκνό ιστό.
- Φυλετικά Χαρακτηριστικά
Στις ΗΠΑ, η λευκή φυλή παρουσιάζει τα υψηλότερα ποσοστά καρκίνου του μαστού, αν και οι μαύρες γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα πιο επιθετικούς τύπους.
- Ορμονικοί Παράγοντες
- Πρώιμη εμμηναρχή (πριν τα 12) ή καθυστερημένη εμμηνόπαυση (μετά τα 55) αυξάνουν τον κίνδυνο λόγω παρατεταμένης έκθεσης στα οιστρογόνα.
- Η ατεκνία ή η πρώτη εγκυμοσύνη μετά τα 30 συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο.
- Ο θηλασμός μειώνει τον κίνδυνο: για κάθε 12 μήνες θηλασμού, ο σχετικός κίνδυνος μειώνεται κατά περίπου 4,3%.
- Καλοήθεις Αλλοιώσεις
Καλοήθεις όγκοι με άτυπα κύτταρα στη βιοψία ενέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο κακοήθειας στο μέλλον.
- Ατομικό και Οικογενειακό Ιστορικό
- Γυναίκες που έχουν ήδη νοσήσει έχουν ετήσιο κίνδυνο ~1% για καρκίνο στον άλλο μαστό.
- Αν υπάρχει συγγενής 1ου βαθμού (μητέρα, αδερφή, κόρη) με ιστορικό, ο κίνδυνος διπλασιάζεται ή τριπλασιάζεται εάν είναι πάνω από ένας συγγενής.
- Κληρονομικά Γονίδια
Περίπου 5-10% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού σχετίζονται με μεταλλάξεις σε γονίδια όπως τα:
- BRCA1 και BRCA2 (40-70% δια βίου κίνδυνος)
- TP53, PTEN, ATM, CHEK2
- Ορμονικά Σκευάσματα
- Η ορμονοθεραπεία στην εμμηνόπαυση, ειδικά όταν περιέχει οιστρογόνα και προγεστίνη, αυξάνει τον κίνδυνο.
- Η μακροχρόνια χρήση αντισυλληπτικών έχει ηπιότερη αλλά υπαρκτή επίδραση, που μειώνεται 10 χρόνια μετά τη διακοπή τους.
- Έκθεση σε Ακτινοβολία
Η θεραπευτική ακτινοβόληση του θώρακα (π.χ. για λέμφωμα Hodgkin) σε νεαρή ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο, ιδιαίτερα εάν η έκθεση έγινε πριν τα 30 έτη.
- Τρόπος Ζωής
- Κατανάλωση αλκοόλ: Κάθε 10g/ημέρα (1 ποτό) αυξάνει τον κίνδυνο κατά 7-10%.
- Κάπνισμα και βραδινές βάρδιες σχετίζονται επίσης με αυξημένο κίνδυνο.
- Αντίθετα, σωστή διατροφή, τακτική άσκηση και υγιές βάρος μειώνουν την πιθανότητα νόσησης.
- Παχυσαρκία και Ύψος
- Η παχυσαρκία μετά την εμμηνόπαυση αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο, λόγω παραγωγής οιστρογόνων στον λιπώδη ιστό.
- Ενδιαφέρον εύρημα είναι ότι οι ψηλότερες γυναίκες έχουν ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο, χωρίς απόλυτα σαφή αιτιολόγηση.
Συμπέρασμα
Η γνώση των παραγόντων κινδύνου για καρκίνο του μαστού είναι το πρώτο βήμα για την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση. Αν και δεν μπορούμε να ελέγξουμε όλους τους παράγοντες, η ενημέρωση και οι εξατομικευμένες στρατηγικές πρόληψης κάνουν τη διαφορά.
Στο breastaware.gr θα βρείτε αξιόπιστη, επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφόρηση και πρακτικούς οδηγούς πρόληψης, με στόχο να σας ενδυναμώσουμε να φροντίσετε τον εαυτό σας υπεύθυνα και με επίγνωση.
Πηγές: WHO, American Cancer Society, Breast Cancer Now, National Cancer Institute, Lancet Oncology, JAMA, NEJM, Nature Reviews Cancer.